همه چیز درباره رادارهای ایران (4)
تنوع و گستردگی طیف اهداف هوایی، محدودیت های فیزیکی رادارها، نیازهای عملیاتی جدید و همچنین رشد و پیشرفت فناوری های بومی سبب شده است تا انواع مختلفی از سامانه های راداری در کشور توسعه یابند که البته برخی از آنها در مراحل آماده سازی بوده و هنوز وارد خدمت عملیاتی نشده اند.

رادار آرایه‌ فازی نجم

رادارهای آرایه فازی دارای توانمندی های بالایی هستند که ناشی از بکارگیری فناوری های جدید است. در این رادارها برای جستجو در فضای تحت پوشش، سهم عمده بجای گردش مکانیکی آنتن رادار، بر عهده تغییر در زاویه انتشار امواج است.
پویش بسیار سریع محیط (در حد میلی ثانیه)، مقاومت بالا علیه اقدامات ضد الکترونیک و کشف بسیار مشکل محل رادار توسط سامانه ‌های الکترونیکی گیرنده و هشدار راداری دشمن از جمله مهمترین ویژگی های عملکردی این رادارهای پیشرفته است. این رادارها دارای دو نوع اصلی فعال(اکتیو) و غیرفعال(پسیو) هستند که در نوع فعال، می توانند تا 1000 بار درثانیه تغییر فاز داده و در صورت بروز اشکال در گیرنده و فرستنده ها، کل رادار دچار اختلال نمی‌شود.
در این رادارها تعداد زیادی المان فرستنده و گیرنده در کنار یکدیگر قرار داشته و هر یک از آنها در واقع یک رادار کوچک هستند که در مجموع با عملکرد هماهنگ قابلیت های ویژه رادارهای آرایه فازی نظیر توانایی شاسایی همزمان ده ها و حتی صدها هدف که در فواصل و ارتفاعات مختلفی در پهنه آسمان توزیع شده اند را بوجود می آورند. رادارهای آرایه فازی الگوی مشخصی از انتشار امواج ایجاد نمی کنند در نتیجه سامانه های هشدار دهنده دشمن نمی توانند محل دقیق این رادار را مشخص نمایند.
رادارهای آرایه فازی قادر به هدایت چندین موشک علیه چندین هدف در زمان واحد بوده و چون در کسری از ثانیه تغییر فاز می‌دهند شناسائی منبع پرتو برای دشمن کاری بسیار مشکل خواهد بود. این رادارها در صورت کشف شدن توسط دشمن یا اخلال های الکترونیکی به دلیل تغییر فاز، به میزان بسیار بالائی مقاوم هستند. این رادارها در زمینه های گسترده ای ازجمله رادارهای هواشناسی، نصب بر روی جنگنده ها، ناوها و رادارهای رهگیری موشک های بالستیک قابلیت بکارگیری دارند.
رادار آرایه فازی نجم 802 ساخت ایران یکی از نمونه های جدید در این دسته است که یک رادار آرایه فازی با قابلیت جست ‌وجو و ردگیری چندگانه اهداف هوایی است که برای استفاده در سامانه‌های پدافند هوایی برد متوسط طراحی و ساخته شده. این رادار در حالت جستجو می تواند اهداف را در برد متوسط آشکارسازی و آنها را با بهره گیری از قابلیت TWS ردگیری نماید.
با بهره گیری از توانایی TWS در حالی که رادار مشغول ردگیری یک یا چند هدف شناسایی شده است بخشی از توان خود را نیز برای جستجوی مجدد اختصاص داده و در واقع هوشیاری مجموعه پدافند نسبت به فضای تحت پوشش بیشتر می شود زیرا با وجود این قابلیت در صورت حضور اهداف جدید در پهنه آسمان، سامانه از وجود آنها مطلع خواهد شد.
در حالت ردگیری با مدیریت منابع رادار و استفاده از روش شکل ‌دهی پرتو دیجیتال، رادار نجم قادر است اهداف را به صورت همزمان از فاصله متوسط ردگیری کند. با روش شکل دهی پرتو می توان امواج را در جهات مورد نظر تقویت یا تضعیف کرده بهترین مسیر را برای سیگنال های ارسالی و مشخصات مقدار و فاز آنها را مطابق شرایط تنظیم نمود.